Çevreyi Koruyan ve Değişen İklime Uyumlu Kent

Temiz çevre,İklim değişikliğine uyum,Karbon nötr,Koruma,Sürdürülebilirlik,

4

Amaç

30

Hedef

Dünya genelinde doğal ekosistemler, insan kaynaklı faaliyetler sonucunda hızla bozulmakta ve doğal kaynaklar tüketilmektedir. Giderek daha da sürdürülemez hale gelen bu faaliyetler ve aşırı kentleşme farklı kirlilik türlerine ve artan emisyonlar doğrultusunda küresel ısınmaya sebebiyet vermektedir. Küresel sıcaklık artışlarının etkisiyle yaşadığımız aşırı yağışlar, kuraklık ve biyoçeşitlilik kaybı gibi olaylar, günümüzde canlı yaşamına karşı en büyük tehditlerden biri olan iklim krizi olarak adlandırılmaktadır.

İklim krizinin kaynağı olan insan faaliyetleri ve kentler, iklim krizinden en önemli hasarları almaktadır. İstanbul da, ani yağışlar, deniz suyu seviyesinin yükselmesi, günlük azami sıcaklık artışları ve kurak gün sayısının artması gibi birçok farklı etki karşısında savunmasız kalmaktadır. Buna karşın İstanbul barındırdığı özgün biyoçeşitlilik ve hala sahip olduğu orman kapasitesi ile dünya metropolleri arasında öne çıkmaktadır. İstanbul’un sahip olduğu Kuzey Ormanları iklim değişikliğine olan etkinin ve iklim krizinin etkilerinin azaltımında kritik faydalar sunmaktadır.

Karbon salımını azaltmaya yönelik küresel mücadelede yer alan İstanbul, yaşayanlarını iklim krizine karşı korumak, kırılganlıkları azaltmak ve doğal çevrede yarattığı tahribatı onarmak adına ortaya koyduğu dört stratejik amaç sayesinde 2050 yılında “çevreyi koruyan ve değişen iklime uyumlu bir kent” olacaktır. 

Amaçlar

İstanbul kuzeyinde gerçekleşen büyük ölçekli altyapı yatırımları yerleşim alanının kuzey yönünde büyümesine neden olmuş ve 1975 yılından günümüze İstanbul’da yerleşim alanı iki katına çıkmıştır. Kuzey yönündeki bu büyüme, İstanbul için hayati öneme sahip orman alanlarına, su havzalarına ve biyoçeşitliliğe hasar vermiştir. Bu doğrultuda yapılaşmış çevrenin genişlemesinin kontrol altına alınması, doğal kaynakların korunması ve tahrip edilen ekosistemlerin yeniden ekosisteme katılması kritik hedefler olmaktadır.

Hedefler

1

Yapılaşmış çevrenin genişlemesini kontrol altında tutan tampon bölgenin oluşturulması

Kentsel yayılma,Ekoloji,Temiz çevre,Planlama,Yeşil alan,Kamusal mekan,

Nüfus artisi ve kentsel yayilmanin sinirlandirilmasi için ekolojik açidan duyarli yörelerle yapilasmis çevre arasinda kamusal yesil alan islevi gören alanlar kazandirilmasi hedeflenmektedir.

2

Su havzalarının, yer üstü ve yer altı su kaynaklarının korunması

Kentsel yayılma,Ekoloji,Temiz çevre,Planlama,Su kaynakları,İzleme Denetleme,

Su havzalarında yeni yapılaşmanın önlenmesi, mevcut yapı stokunun zaman içinde azaltılması; izleme (ölçüm vb.) ve denetim ile kirlilik baskısının önlenmesi, su kaynaklarının korunması hedeflenmektedir.

3

Tahrip olmuş dere, göl gibi sulak alanların yeniden ekosisteme kazandırılması

Ekosistem,Su kaynakları,Ekoloji,

İnsan faaliyetleri sonucu kapanan derelerin açılarak yeniden ekosisteme kazandırılması, tahrip olmuş tüm sulak alanların ekolojik hassasiyet gözetilerek restore edilmesi hedeflenmektedir.

4

Bütünleşik kıyı alanları yönetimi yaklaşımı ile kıyı ve deniz ekosisteminin korunması

Koruma,Ekosistem,Deniz Kıyı Alanları,Yönetişim,

Kıyı ve etkileşim alanına özgü stratejik yaklaşımla hazırlanan bütünleşik kıyı alanları yönetimi hayata geçirilerek, kıyılarda koruma ve denetimle ilgili tedbirlerin belirlenmesi, kıyı alanlarının uyumlu ve dengeli bir şekilde korunarak kullanımının teşvik edilmesi, tüm sektörleri dikkate alan bütüncül politika ve karar alma süreçlerinin sağlanması gibi uygulamaların hayata geçirilmesi ve altyapı yatırımları, dolgu gibi faaliyetlerin önlenerek hem kıyı hem de deniz ekosisteminde doğal yaşamın korunması hedeflenmektedir.

5

Öncelikle Kuzey Ormanları olmak üzere parçalanmış ekosistemlerin bütünleştirilmesi

Ekosistem,Yeşil alan,Ekoloji,Koruma,

İstanbul'da otoyol, havalimanı, yerleşim, demiryolu gibi çeşitli büyük ölçekli projelerle parçalanmış olan ekosistemlerin, Kuzey Ormanları öncelikli olmak üzere ekolojik köprü, ekolojik peyzaj gibi uygulamalarla birleştirilmesi hedeflenmektedir.

6

Ekosisteminin unsuru ve kent kültürünün parçası olan tüm canlıların tanınması ve korunması

Ekosistem,Koruma,Biyoçeşitlilik,

İstanbul’da yaşayan ve kent kültürüne adapte olmuş tüm canlıların, kentin bir parçası olarak benimsenmesi, koruyucu sağlık önlemleri, muhafaza alanları gibi uygulamalar ile korunması hedeflenmektedir.

7

Göçmen ve ziyaretçi türler başta olmak üzere kuş türlerinin kent içerisindeki beslenme ve dinlenme alanlarının muhafaza edilmesi

Ekosistem,Koruma,Biyoçeşitlilik,Yeşil alan,

Hem göç rotası İstanbul’dan geçen göçmen ve ziyaretçi türlerin hem de İstanbul’da yaşamını sürdüren kuş türlerinin yaşamını devam ettirebilmesi için beslenme ve dinlenme alanlarının belirlenmesi (yerleşim içerisindeki Validebağ Korusu, Büyük Çamlıca Korusu, Atatürk Kent Ormanı gibi alanlar da dâhil olmak üzere) ve bu alanların korunması hedeflenmektedir.

8

Endemik ve tehlike altındaki türler başta olmak üzere biyoçeşitliliğin envanterinin çıkarılması ve buna dair uluslararası farkındalık yaratılması

Koruma,Biyoçeşitlilik,Toplumsal farkındalık,İzleme Denetleme,

İstanbul’un kendine özgü flora ve faunasında yer alan, başta endemik ve tehlike altındaki olmak üzere, tüm türler için biyolojik çeşitlilik envanter ve izleme çalışmalarının yürütülmesi; tüm türlerin kayıt altına alınması ve takip edilmesi bu türlere yönelik koruyucu uygulamaların geliştirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıca İstanbul’un zengin biyoçeşitliliği için farkındalık çalışmaları yapılarak gerek ulusal gerekse de uluslararası alanda öne çıkarılması hedeflenmektedir.

İnsan kaynaklı faaliyetlerin kontrolsüz gelişimi, izleme-denetleme ve cezalandırma mekanizmalarının yetersizliği hava, toprak, su ve gürültü kirliliği gibi birçok soruna sebep olmaktadır. Bu sorunlar İstanbul’da yaşam kalitesini ve ekolojik değerleri olumsuz etkilemekte ve iklim krizi ile mücadeleyi aksatmaktadır. Bu kapsamda emisyon azaltımı, enerji verimliliği, atık yönetimi ve kirliliğin önlenmesi hedefleri sunulmuştur.

Hedefler

1

Hava kalitesinin artırılmasına yönelik emisyon azaltım uygulamalarının yaygınlaştırılması ve ölçüm sistemlerinin iyileştirilmesi

Temiz çevre,İzleme Denetleme,Emisyon,Karbon nötr,İklim değişikliğine uyum,

Havayı kirletici emisyonların tespit edilerek buna yönelik azaltım uygulamalarının hayata geçirilmesi, ayrıca hava kirletici ölçüm sistemlerinin iyileştirilerek hava kalitesinin etkin izlemesinin yapılması hedeflenmektedir.

2

Enerji verimliliğinin sağlanması ve tüketimin azaltılması, enerji üretimi ve tüketiminde yenilenebilir enerjinin payının artırılması

Verimlilik,Toplumsal farkındalık,Temiz enerji,Emisyon,Karbon nötr,İklim değişikliğine uyum,

Kent genelinde enerji kullanımının azaltılmasına yönelik çalışmalar yürütülmesi, verimli araçlar kullanarak enerji verimliliğinin artırılması hedeflenmektedir. Ayrıca güneş, rüzgâr, biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının hem bireysel hem kent ölçeğinde enerji üretiminde ve tüketiminde payının artırılarak enerji üretiminden kaynaklı sera gazı emisyonlarının azaltılması hedeflenmektedir.

3

Sektörlerin yeşil dönüşüm ve sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik desteklenmesi

Sanayi,Emisyon,Karbon nötr,İklim değişikliğine uyum,

Sanayi alanlarında döngüsel üretim ve tüketim sistemlerinin yaygınlaştırılması ve sera gazı emisyonlarının azaltılması hedeflenmektedir.

4

Mevcut yapıların karbon ayak izinin azaltılması ve yeni yapıların düşük karbonlu yapı olarak inşa edilmesi

Verimlilik,Temiz enerji,İklim değişikliğine uyum,Karbon nötr,

Mevcut binaların karbon ayak izinin azaltılması için enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji üretimi uygulamalarının yaygınlaştırılması, yeni yapılacak olan binaların yeniden kullanılabilir malzemeler kullanarak sıfır karbon prensibine göre inşa edilmesi hedeflenmektedir.

5

Çevre dostu ulaşımın yaygınlaştırılması ve ulaşımdan kaynaklanan emisyonların azaltılması

Ulaşım Lojistik,İklim değişikliğine uyum,Karbon nötr,Sürdürülebilirlik,Toplumsal farkındalık,Aktif hareketlilik,

Yürüme ve bisiklet öncelikli olmak üzere aktif ve mikro hareketlilik türlerinin yaygınlaştırılması, araçlarda karbonsuzlaştırma uygulamaları, düşük emisyon alanlarının oluşturulması, otomobille bireysel yolculuklardan vazgeçilmesi için farkındalık çalışmaları yapılması hedeflenmektedir.

6

Sıfır atık yaklaşımının benimsenerek atık oluşumunun kaynağında azaltılması, yeniden kullanımın ve geri dönüşümün artırılması

Altyapı,Sürdürülebilirlik,Temiz çevre,Ekoloji,Ekosistem,

Mümkün olan en az atığın oluşması için kaynağında önleme, geri dönüşüm ve geri kazanım sistemleri kullanılarak atık yönetiminin etkin işletilmesi; en az miktarda atık oluşumunun sağlanması, oluşan atıkların çeşitli yöntemler ile geri kazanımı/dönüşümünün sağlanması hedeflenmektedir.

7

Işık kirliliğinin azaltılmasına yönelik çevre dostu ışıklandırma sistemlerinin kullanılması

Altyapı,Sürdürülebilirlik,Ekoloji,Temiz çevre,Kentsel alan,

İnsanların ve diğer canlıların ışık kirliliğinden etkilenmemesi için kentsel alanlarda ve yeni yapılarda yansıtıcı yüzeyi daha az olan ürünler gibi çevre dostu malzemelerin kullanılması, ortama uygun ışıklandırmanın yapılması hedeflenmektedir.

8

Gürültü kirliliğinin azaltılmasına yönelik uygulamaların ve farkındalık çalışmalarının yaygınlaştırılması

Temiz çevre,Kentsel alan,Ulaşım Lojistik,Toplumsal farkındalık,

Gürültü kirliliğinin önüne geçmek için ulaşım hatları etrafına gürültü perdesi, hız azaltımı gibi uygulamaların hayata geçirilmesi, farkındalık çalışmalarıyla bireysel önlemlerin alınması hedeflenmektedir.

9

Farklı sektörlerin ve kentsel kullanımların toprak kirliliği üzerindeki olumsuz etkilerinin izlenmesi ve azaltılması

Temiz çevre,Koruma,Kentsel alan,Ekosistem,İzleme Denetleme,Toplumsal farkındalık,

Atık/atıksu bertarafı, tarımsal ilaçların kullanımı gibi toprağa zarar veren faaliyetler azaltılarak toprak kirliliğinin ve arazi tahribatının azaltılması hedeflenmektedir.

10

Deniz ve kıyılardaki kirliliğin etkin atık yönetimiyle azaltılması

Deniz Kıyı Alanları,Tarım,Temiz çevre,Toplumsal farkındalık,İzleme Denetleme,

Etkin atık yönetimiyle atıkların düzenli takip edilmesi, denetim mekanizması işletilerek kaçak atık boşaltımının ve deşarjların önüne geçilmesiyle ceza mekanizmaları kullanılarak deniz ve kıyı ekosistemlerine verilen atık ve atıksuların yarattığı kirliliğin önüne geçilmesi hedeflenmektedir.

İklim değişikliğinin ani gelişen aşırı hava olayları ile yavaş gelişen kuraklık ve deniz seviyesi yükselmesi gibi etkileri, insan hayatı, canlı yaşamı ve kentsel altyapı ve olanaklar üzerinde yıkıcı etkilere neden olmaktadır. Enerji, su ve gıdada dışa bağımlı olan İstanbul’da iklime uyum kapasitesi en kritik niteliklerden biri olurken, iklim krizi mücadelesinde yurttaş katılımı olmazsa olmaz bir gereksinim haline gelmiştir.

Hedefler

1

İklim risklerine karşı kentsel olanakların ve altyapının kırılganlığının azaltılması ve uyum kapasitesinin artırılması

İklim değişikliğine uyum,Kentsel alan,Kırılganlık,Altyapı,

Asiri sicak dalgalari, kentsel isi adasi, sel ve taskinlar gibi klimatolojik afetlere yönelik olarak geçirimli yüzeyler, yagmur suyu toplama hatlari gibi uygulamalarla kentsel altyapinin güçlendirilmesi ve kirilganliklarin azaltilmasi, egitim, saglik gibi kentsel olanaklarin iklim risklerine uygun olarak düzenlenmesi hedeflenmektedir.

2

Kent içi yutak alanların artırılması ve kent peyzajının iklim uyumlu hale getirilmesi

İklim değişikliğine uyum,Yeşil alan,Karbon nötr,

Kent içerisinde karbon yutak alani görevi görecek aktif yesil alanlarin artirilmasi, kentsel isi adasi etkisinin azaltilmasi, peyzaj düzenlemelerinde su ihtiyaci az olan türler gibi iklime uyumlu ve Istanbul’a özgü bitki türlerin kullanilmasi hedeflenmektedir.

3

İklim krizinin etkilerine karşı kültürel mirasın korunması ve iklim krizi ile mücadelede rolünün güçlendirilmesi

İklim değişikliğine uyum,Koruma,Kültürel miras,Aktif hareketlilik,Yeşil alan,Karbon nötr,

Iklim krizi etkileri karsisinda kültürel miras ögelerinin dayanikliliginin artirilmasi, restorasyon çalismalarinda koruma, iklim krizine uyum ve enerji verimliligi kriterlerinin gözetilmesi; kültürel mirasin, iklim kriziyle iliskili tasidigi bilgi, ögreti ve tecrübelerden yararlanilmasi; ayrica kent merkezinde yer alan kültürel miras alanlarinin, yayalastirma ve yesil alan çalismalariyla düsük karbon salimi yapan bölgelere dönüstürülmeleri hedeflenmektedir.

4

İklim risklerine karşı gıda tedarik süreçlerinde kırılganlığın azaltılması, kentsel tarım alanlarının aktif olarak kullanılması

İklim değişikliğine uyum,Kırılganlık,Dayanıklılık,Gıda,Tarım,Kentsel alan,

Gida tedarik zincirinde iklim krizine bagli olarak yasanabilecek aksakliklara hazir olmak için kent içinde gida temininin artirilmasi ve kirilganliklarin azaltilmasi hedeflenmektedir.

5

Çevre yönetimi kapasitesinin artırılması ve katılımcı yönetişim mekanizmalarının kurulması

Temiz çevre,Eğitim,Koordinasyon,Yönetişim,Katılımcılık,

Çevre yönetimi konusunda, kent genelinde kapasitenin gelistirilmesi için farkli hedef gruplara yönelik egitim ve bilgilendirme çalismalarinin yapilmasi; bu amaçla gerekli teknik ve fiziksel altyapinin güçlendirilmesi ve kurumlar arasi koordinasyon mekanizmalarinin kurulmasi hedeflenmektedir.

6

Yurttaşların çevresel farkındalıklarının artırılmasıyla iklim krizi mücadelesine katılımının sağlanması

Temiz çevre,İklim değişikliğine uyum,Toplumsal farkındalık,Temiz çevre,Yönetişim,Katılımcılık,

Yurttaslarin kirlilik, iklim krizi gibi konulara yönelik farkindaliklarinin artirilmasi ve mahalle meclisi gibi platformlar araciligiyla iklim krizi mücadelesinin ve çevre yönetiminin bir parçasi olmalarinin saglanmasi hedeflenmektedir.

7

İstanbul iklim hareketini güçlendirmek üzere sivil alanın desteklenmesi

İklim değişikliğine uyum,Sivil alan,Temiz çevre,Katılımcılık,

Istanbul’da iklim ve çevre konularina yönelik yürütülen sivil çalismalara alan açilmasi, kapasitelerinin ve etkilerinin artirilmasi hedeflenmektedir.

İklim krizinin yıkıcı etkileri, kent mekanı ve toplumda eşitsiz sonuçlar doğurmaktadır. Halihazırda dezavantajlı olan, yoksul, engelli ve yaşlılar gibi farklı gruplar gelir düzensizliği, yaşam koşulları ve barınma sorunu gibi çok farklı sorunlar yaşarken, iklim krizi etkilerinden daha çok etkilenmekte, mevcut adaletsizlikler daha da derinleşmektedir. Bu doğrultuda önleyici sağlık uygulamaları, ekonomik eşitsizliklerin önlenmesi, adil dönüşüm ve denetleme mekanizmaları önemli uygulamalar olmaktadır.

Hedefler

1

Toplumun çok boyutlu iklim krizi etkilerine karşı kırılganlıklarının belirlenmesi ve azaltılması

İklim değişikliğine uyum,Kırılganlık,Dayanıklılık,

Iklim risklerinden etkilenmesi beklenen toplumsal gruplarin ve potansiyel etkinin belirlenmesi ve erken uyari sistemleri gibi uygulamalarla kirilganligin azaltilmasi hedeflenmektedir.

2

İklim risklerinin insan sağlığı üzerindeki etkilerinin önleyici sağlık uygulamalarıyla azaltılması

İklim değişikliğine uyum,Sağlıklı yaşam,Temiz çevre,

Iklim kriziyle birlikte kendini gösteren kirleticiler gibi risk etkenlerinin insan sagligi üzerindeki etkilerinin belirlenmesi ve bunlara yönelik olarak önleyici saglik eylemlerinin gelistirilmesi hedeflenmektedir.

3

İklim krizi etkileri ve uyum politikaları doğrultusunda ortaya çıkabilecek ekonomik eşitsizliklerin giderilmesi

İklim değişikliğine uyum,Eşitlik,Adil,

Kirleten öder gibi ilkelerin yardimiyla iklim krizine bagli gerçeklesen ekonomik esitsizliklerin ortadan kaldirilmasi için gerekli çalismalarin yürütülmesi hedeflenmektedir.

4

İklim adaletini sağlamak üzere 1 ve dengeleyici mekanizmaların hayata geçirilmesi

İklim değişikliğine uyum,Adil,Temiz çevre,İzleme Denetleme,

Sera gazi emisyonlarinin azaltilmasi ve çevresel kirliligin önlenmesi ve çevre yönetimi için ceza ve tazmin mekanizmalarinin olusturulmasi ve uygulanmasi ile caydirici önlemlerin alinmasi hedeflenmektedir.

5

Başta kırılgan gruplar olmak üzere, istihdamın 1 dönüşümünün sağlanması

İklim değişikliğine uyum,İstihdam,Kırılganlık,Adil,

Yesil dönüsüm sürecinde en basta kirilgan gruplar olmak üzere istihdam güvencesinin saglanmasi ve istihdamin 1 dönüsümünün saglanmasi hedeflenmektedir.